Skala depresji Hamiltona

Jest to najczęściej stosowany test na depresję w psychiatrii ogólnej. Występuje w dwóch wariantach: 17 pytań i 21 pytań. Jednak z uwagi na to, że ostatnie cztery pytania nie oceniają nasilenia depresji, częściej stosuje się jego krótszą wersje. Odpowiedzi zawierają się w skali od 0 do 4. Wynik poniżej 7 punktów sugeruje brak zaburzeń. Do 12 - depresję łagodną, a do 17 umiarkowaną. Między 18 a 29 punktów jest to stadium ciężkie a od 30 do 52 bardzo ciężkie.

Pragniemy podkreślić, iż błędem jest wykonywanie tego testu depresji samodzielnie i w oparciu o autodiagnozę odpowiadanie na pytanie „czy mam depresję”. Własna ocena chorego może być zaburzona i może doprowadzić chorego do niewłaściwych wniosków.

Skala depresji Hamiltona ocenia zachowanie i stan pacjenta w takich obszarach jak:

  • nastrój depresyjny;
  • poczucie winy;
  • zniechęcenie do życia, myśli, tendencje samobójcze;
  • zaburzenia spania oraz zasypiania;
  • aktywność złożona, praca;
  • spowolnienie, zahamowanie;
  • niepokój, podniecenie ruchowe;
  • lęk – objawy depresyjne i somatyczne;
  • objawy somatyczne ogólne;
  • utrata libido;
  • hipochondria;
  • ubytek masy ciała;
  • krytycyzm (wgląd).

Skala depresji Hamiltona

1. Nastrój depresyjny 

0 = Nie stwierdza się

1 = Ujawniany przez pacjenta dopiero po zapytaniu

2 = Ujawnia depresję spontanicznie

3 = Stwierdza się niewerbalne przejawy depresji (wyraz twarzy; głos, płacz)

4 = Depresja stanowi jedyny typ nastroju ujawniany drogą werbalną  i niewerbalną 

2. Poczucie winy 

0 = Nie stwierdza się

1 = Poczucie sprawienia zawodu innym, wymówki wobec siebie

2 = Rozważania o winie, błędach popełnionych w przeszłości

3 = Przekonanie, że obecna choroba jest karą, urojenie winy

4 = Omamy słuchowe o treści oskarżającej pacjenta, denuncjującej 

3. Zniechęcenie do życia, myśli, tendencje samobójcze 

0 = Nie stwierdza się

1 = Poczucie, że nie warto żyć

2 = Pragnienie (życzenie) śmierci, np. drogą naturalną

3 = Myśli o samobójstwie, zamiary

4 = Próby samobójcze (brać pod uwagę jedynie poważne 

4. Zaburzenia zasypiania 

0 = Nie stwierdza się

1 = Sporadyczne trudności z zasypianiem (oczekiwanie na sen ponad 0,5 godziny)

2 = Częste, znaczne trudności z zasypianiem 

5. Sen płytki, przerywany 

0 = Nie stwierdza się

1 = Płytki, niespokojny sen

2 = Budzenie się w nocy; opuszczanie łóżka (nie oceniać budzenia się w związku z potrzebami fizjologicznymi) 

6. Wczesne budzenie się 

0 = Nie stwierdza się

1 = Budzenie się nad ranem i ponowne zasypianie

2 = Budzenie się zbyt wczesne z niemożnością ponownego uśnięcia 

7. Aktywność złożona, praca 

0 = Nie stwierdza się zaburzeń aktywności

1 = Poczucie obniżonej wydolności, niechęć do podejmowania aktywności złożonej

2 = Utrata zainteresowań i chęci do działania, wykonywania pracy; hobby

3 = Zmniejszenie liczby godzin przeznaczonych na aktywność złożoną (praca, rozrywki, hobby); w szpitalu: gdy pacjent zajmuje się aktywnością złożoną poniżej 3 godzin dziennie

4 = Niezdolność do pracy, przerwa w pracy, w oddziale brak przejawów spontanicznej aktywności. 

8. Spowolnienie, zahamowanie 

(myślenia, mowy, upośledzenie koncentracji uwagi, obniżenie aktywności ruchowej w czasie badania) 

0 = Nie stwierdza się

1 = Nieznaczne

2 = Wyraźne spowolnienie

3 = Na skutek zahamowania - trudności w przeprowadzeniu badania

4 = Osłupienie 

9. Niepokój, podniecenie ruchowe 

0 = Nie stwierdza się

1 = Zaznaczony niepokój manipulacyjny

2 = Wyraźny niepokój manipulacyjny; przebieranie palcami, bawienie się włosami

3 = Niepokój ruchowy; niemożność przebywania w jednym miejscu

4 = Podniecenie ruchowe, wykręcanie rąk, obgryzanie paznokci, wyrywanie włosów, przygryzanie warg 

10. Lęk - objawy depresyjne 

0 = Nie stwierdza się

1 = Subiektywne: napięcie, rozdrażnienie

2 = Martwienie się drobiazgami

3 = Cechy lęku w wyrazie twarzy i w wypowiedziach

4 = Lęk i obawy ujawniane spontanicznie przez pacjenta 

11. Lęk - objawy somatyczne 

(oceniać: suchość w jamie ustnej, biegunki, wzdęcia, palpitacje, objawy hiperwentylacji, pocenie się, częste oddawanie moczu, zawroty głowy, nieostre widzenie) 

0 = Nie stwierdza się

1 = Łagodnie (nieznacznie) nasilone

2 = Umiarkowanie nasilone

3 = Znaczne (ciężkie) nasilenie

4 = Nasilenie bardzo duże, dominuje 

12. Przewód pokarmowy, brak apetytu, zaparcia 

0 = Nie stwierdza się

1 = Brak apetytu, ale pokarmy spożywa bez pomocy personelu

2 = Jada mało, pod namową lub przy pomocy personelu, stałe zaparcia

13. Objawy somatyczne ogólne 

0 = Nie stwierdza się

1 = Uczucie ciężaru w głowie, karku, barkach, wzmożona męczliwość, utrata energii

2 = Znaczne nasilenie dolegliwości wymienionych w punkcie 1 

14. Utrata libido, popędu seksualnego, zaburzenia miesiączkowania 

0 = Nie stwierdza się

1 = Nasilenie łagodne

2 = Nasilenie znaczne

x = Nie dotyczy 

15. Hipochondria 

0 = Nie stwierdza się

1 = Zaabsorbowanie problemem własnego ciała

2 = Nadmierna dbałość o zdrowie, obawy przed chorobą

3 = Narzekanie i skargi na złe zdrowie, żądanie pomocy, leczenia

4 = Urojenia hipochondryczne 

16. Ubytek masy ciała 

A = Ocena danych z wywiadu (przeszłość) 

0 = Nie stwierdza się

1 = Prawdopodobnie wystąpiła utrata masy w związku z obecną chorobą

2 = Potwierdzona utrata masy ciała 

B = Ocena stanu aktualnego (oceniać okres 1 tygodnia)

0 = Poniżej 0,5 kg

1 = Od 0,5 do 1 kg (na tydzień)

2 = Powyżej 1 kg (na tydzień) 

17. Krytycyzm (wgląd)

0 = Poczucie obecności depresji jako choroby (krytycyzm zachowany)

1 = Krytycyzm częściowo zachowany - poczucie obecności choroby; ale jest ona następstwem np. wadliwej diety; infekcji, przemęczenia itp.

2 = Brak krytycyzmu 

18. Wahania dobowe samopoczucia 

A = Obecność wahań dobowych 

0 = Nie stwierdza się

1 = Gorzej rano

2 = Gorzej wieczorem 

B = Nasilenie wahań dobowych 

0 = Nie stwierdza się

1 = Łagodne

2 = Wyraźne 

19. Depersonalizacja, derealizacja 

0 = Nie stwierdza się

1 = Łagodnie wyrażone

2 = Umiarkowane nasilenie

3 = Nasilone znacznie

4 = Skrajnie, ciężkie 

20. Urojenia 

0 = Nie stwierdza się

1 = Podejrzliwość, ksobność

2 = Podejrzliwość, ksobność

3 = Urojenia ksobne, prześladowcze

4 = Omamy słuchowe o treści prześladowczej 

21. Natręctwa, fobie 

0 = Nie stwierdza się

1 = Umiarkowanie wyrażone

2 = Znacznie nasilone