Jak rozpoznać chorobę?

Depresję można rozpoznać u siebie lub bliskich poprzez szczegółowe zaobserwowanie zachowań w poszczególnych sferach, które zostały omówione poniżej. Jeżeli u Ciebie lub bliskiej osoby występuje wiele objawów depresji, zgłoś się niezwłocznie do specjalisty. 

SFERA FIZYCZNA

  • Zmęczenie. Czujesz się zmęczony, wyczerpany. To co wcześniej robiłeś bez żadnego wysiłku, urasta do rangi ciężkiej pracy. Masz poczucie, że większość twoich zwykłych obowiązków jest ponad siły, nie dasz im rady i nie dajesz rady. Odczuwasz większą męczliwość. Nie masz energii.
  • Ból ciała. Czujesz dolegliwości fizyczne. Boli cię głowa, kłuje w klatce piersiowej, masz zawroty głowy. Środki przeciwbólowe pomagają na chwilę, potem wszystko wraca albo zaczyna boleć coś innego. Skupiasz się na dolegliwościach ciała. Ciągle w nim coś nie działa poprawnie.
  • Ociężałość. Odczuwasz ciężar swojego ciała. Zwłaszcza masz poczucie, że twoja głowa jest z ołowiu, nosisz na barkach ogromne brzemię, czujesz przeciążenie w karku i mięśniach, jakbyś dopiero co wrócił z kopalni.
  • Dolegliwości układu pokarmowego: odczuwasz mdłości, częste wzdęcia, zaparcia, suchość w ustach, masz bóle brzucha, biegunki.
  • Kłopoty z apetytem. Nie możesz w siebie nic wcisnąć. Nawet nie czujesz głodu. Jedzenie jakby przestało cię interesować lub wprost przeciwnie, czujesz, że musisz jeść. Objadasz się, nawet nie wiesz kiedy to się dzieje. Zapychasz jedzeniem swoją pustkę.
  • Utrata zainteresowania seksem. Nie masz ochoty na seks lub jest on dla ciebie nieprzyjemny, unikasz go. Nie masz orgazmu. Trudno ci czuć podniecenie. Seks stracił dla ciebie znaczenie. Zauważasz u siebie impotencję. Nieregularnie miesiączkujesz.
  • Zaburzenia snu. Nie możesz wstać z łóżka. Wcześnie się wybudzasz i nie możesz zasnąć. Twój sen jest płytki, porwany niczym kartka papieru. Wieczorem, mimo zmęczenia, długo nie zasypiasz.
  • Lęk w ciele. Masz somatyczne objawy lęku. Występuję u ciebie suchość w jamie ustnej, biegunki, wzdęcia, palpitacje serca, duszności, pocenie się, zawroty głowy, nieostre widzenie, częste oddawanie moczu.
  • Niepokój ruchowy. Nie możesz spokojnie siedzieć, stać, leżeć. Bawisz się palcami, włosami. Nie możesz przebywać w jednym miejscy, chodzisz po pokoju, „nosi cię”. Często wykręcasz ręce, obgryzasz paznokcie, wyrywasz włosy, przygryzasz wargi. Zauważasz u siebie drżenie rąk i nóg.

SFERA EMOCJONALNA

  • Niezadowolenie z życia. Kiedy patrzysz na swoje życie, widzisz prawie same porażki albo długotrwałą stagnację. Miewasz uporczywe myśli o tym, jakie jest ono beznadziejne lub nie widzisz żadnych szans na jego poprawę. Czujesz się nieudacznikiem. Przez większość czasu czujesz się nieszczęśliwy.
  • Nieadekwatne reakcje emocjonalne. Reagujesz niewspółmiernie do tego, co się dzieje. Mała rzecz wyprowadza cię z równowagi, nagle płaczesz, złościsz się, boisz się. Jesteś bardziej nerwowy i przykry niż dawniej. Jesteś stale zdenerwowany. Twoje uczucia i reakcje są jakby przesadzone. Inni i może ty sam też nie rozumiesz, dlaczego tak zareagowałeś. To, co innych śmieszy, ciebie doprowadza do łez.
  • Poczucie przytłoczenia uczuciami. Nie możesz opanować przypływu smutku, lęku, poczucia bezradności. Stan ten zaczyna się i nie ma końca. Czasami zmniejsza się, ale ciągle towarzyszy ci, jakby był twoim cieniem.
  • Brak uczuć. Czujesz się jałowy. Nic cię nie wzrusza, nie możesz wykrzesać z siebie żadnych uczuć. Wszystko jest dla ciebie takie same, bez sensu, bez wyrazu. Czujesz wszechogarniającą nudę, obojętność. Odczuwasz tylko bezdenną pustkę.
  • Brak przyjemności. To, co sprawiało ci przyjemność, nie daje już nic. Nie możesz czerpać radości ani z twoich zainteresowań, ani z relacji, jakie tworzysz, z żadnej czynności. Nic cię nie cieszy, nawet jak ktoś celowo chce sprawić ci przyjemność, pamiętając o tym, co lubisz, co cię śmieszyło.
  • Płaczliwość. Czujesz się często przygnębiony lub smutny. Zbiera ci się na płacz z niezrozumiałych powodów. Płaczesz więcej niż zwykle. Masz ochotę płakać. Chciałbyś płakać, ale nie jesteś wstanie, masz „nieme łzy”.
  • Poczucie winy. Wrażenie, że jesteś winny za to, w jakim stanie się znajdujesz i jak się zachowujesz. Złe rzeczy dzieją się przez ciebie. Widzisz, jak bardzo odstajesz od innych. Nie spełniasz oczekiwań otoczenia i swoich standardów, dlatego czujesz się winny. Masz poczucie sprawienia zawodu innym osobom.
  • Zadręczanie. Rozpamiętujesz przeszłość. Wodzisz popełnione przez ciebie błędy. Masz do siebie żal za to co, zrobiłeś i za to czego nie zrobiłeś. Wyrzuty sumienia nie dają ci spokoju. Ciągle myślisz w kategoriach „powinienem był”, „nie mogę”, „muszę” i czujesz się podle, bo nie spełniasz tych kryteriów.
  • Poczucie ukarania przez Boga lub  los. Czujesz, że twoja sytuacja wynika z twoich zaniedbań. Jesteś ukarany depresją przez siłę wyższą. Oddalasz się od Boga. Widzisz Go jako tego, który depresją karze cię za grzechy i popełnione przez ciebie zło.
  • Zniechęcenie do życia, utrata sensu życia. Masz poczucie, że życie jest bez sensu, nie warto żyć. Rozmyślasz o śmierci. Twoje życie wydaje ci się bezcelowe i bezowocne.
  • Myśli i tendencje samobójcze. (Jeśli występują powinieneś pilnie zwrócić się do lekarza specjalisty lub psychologa) Masz wrażenie, że śmierć przyniesie ulgę. Często myślisz o swojej śmierci. Kusi cię i przeraża. Masz plany zakończenia życia. Podejmujesz próby.

SFERA SPOŁECZNA (INTERPERSONALNA)

  • Utrata zainteresowania życiem rodzinnym. Nie możesz uczestniczyć w spotkaniach rodzinnych. Unikasz kontaktu z bliskimi osobami. Drażnią cię a nawet nie wiesz, czy ci jeszcze na nich zależy. Skupiasz się tylko na sobie i swoim stanie, niemocy.
  • Izolacja społeczna. Odcinasz się od znajomych i przyjaciół. Jakiekolwiek kontakty z innymi sprawiają ci dużą trudność, ból lub wzbudzają twój niepokój. Zauważasz, że coraz mniej spotykasz się z innymi.  Przesiadujesz w swoim domu, pokoju, łóżku. Nie masz ochoty na jakikolwiek kontakt. Zamykasz się w sobie.
  • Samotność. Stajesz się samotną osobą. Nie dostrzegasz innych ludzi. Czujesz, że jesteś sam jak palec.
  • Podejrzliwość. Stałeś się nieufny. Innych postrzegasz jako zagrożenie. Wydaje ci się, że ludzie o tobie mówią, wytykają cię palcami. Czujesz, że źle ci życzą lub cieszą się z twojej niedoli.
  • Unikanie działań. Zaprzestałeś większości działań i swoich aktywności. Unikasz pracy, wysiłku, nie możesz wykonywać swoich codziennych obowiązków.
  • Obniżenie aktywności zawodowej. Niechęć do wykonywania pracy. Jesteś nieefektywny, nie ogarniasz znanych ci obowiązków. Czujesz się niezdolny do pracy.

SFERA OSOBISTA (INTRAPERSONALNA)

  • Skupienie na sobie. Tylko to, co dotyczy ciebie wzbudza twoje zainteresowanie. Jesteś wrażliwy na swój temat, swoje stany. Dużo o sobie rozmyślasz. Tracisz zainteresowanie wszystkim, co nie odnosi się bezpośrednio do ciebie.
  • Niska samoocena i poczucie własnej wartości. Postrzegasz siebie jako kogoś gorszego. Inni są lepsi od ciebie pod każdym względem. Często się krytykujesz. Jesteś dla siebie surowy i mocno oceniający. Czujesz, że jesteś zupełnie niewydolny i to, czego się dotkniesz, zawsze wyjdzie źle. Czujesz się nieatrakcyjnie. Masz wrażenie, że ludzie cię nie lubią, sam siebie nie lubisz za to, jaki jesteś i kim jesteś. Czujesz się ofiarą. Uważasz, że nie reprezentujesz sobą nic ciekawego. Pozwalasz się upokarzać lub sam wystawiasz się na takie sytuacje, które są dla ciebie szkodliwe i raniące. Nie szanujesz swojej godności lub godności innych. Nie potrafisz zadbać o siebie, bo nie jesteś tego wart. Nie umiesz stawiać granic, inni przekraczają twoje granice lub sam jesteś inwazyjny. Myślisz o sobie, że jesteś bez wartości. Czujesz do siebie niechęć lub wstręt. Nie dokańczasz spraw podejmowanych, boisz się oceny. Czujesz się niepewny, mało ważny, niepotrzebny. Odczuwasz odrzucenie ze strony innych i twierdzisz, że na takie zasługujesz. Nie doceniasz swoich osiągnięć, dobrych stron.
  • Zamartwianie się. Martwisz się o drobiazgi. Martwisz się o pieniądze, swoje zdrowie, sytuację. Trapią cię myśli o swojej przyszłości.
  • Katastrofizowanie. Spodziewasz się jakiegoś złego wydarzenia. Boisz się, że stanie się krzywda tobie lub twoim najbliższym.
  • Skupienie na swoim ciele. Jesteś zaabsorbowany problemami własnego organizmu. Poświęcasz dużo czasu na jego obserwację i wsłuchiwanie się w sygnały z niego płynące. Nadmiernie dbasz o swoje zdrowie, obawiasz się choroby. W twoich wypowiedziach stan zdrowia zajmuje pierwsze miejsce. Narzekasz i uskarżasz się na swoje dolegliwości.
  • Problemy z podejmowaniem decyzji. Nie potrafisz podjąć decyzji. Proste wybory stają się długimi, frustrującymi rozważaniami. Nie możesz zdecydować się w co się ubierzesz, jakie zakupy zrobić w sklepie, czy co zjesz na obiad.
  • Utrata motywacji. Nie widzisz sensu w podejmowaniu jakikolwiek działań. Trudno jest ci realizować nowe pomysły.
  • Utrata zainteresowań. Twoje hobby nie sprawia ci przyjemności. Poświęcasz wyraźnie mniej czasu na swoje pasje, rozrywkę, relaks. Nie potrafisz odpoczywać aktywnie ani biernie.
  • Zaniedbanie wyglądu i higieny. Zdarza ci się nie dbać o higienę osobistą. Nie przywiązujesz wagi do tego, w co się ubierasz. Nie masz siły na zrobienie makijażu, ułożenie włosów, mimo że niegdyś sprawiało ci to nawet przyjemność. Nie golisz się, twój zarost jest większy niż zwykle.

SFERA INTELEKTUALNA

  • Spowolnienie myślenia. Masz kłopoty z wyrażeniem swoich myśli. Wydaje ci się, jakby twój mózg zwolnił obroty. Czujesz się „zamulony”. Twoja zdolność myślenia zmieniła się, znacznie się pogorszyła. Masz kłopoty z wnioskowaniem, planowaniem, logicznym myśleniem.. Twoje myśli krążą wokół tych samych spraw, nie pojawiają się nowe tematy.
  • Kłopoty z koncentracją. Łatwo się rozpraszasz. Nie możesz długo utrzymać uwagi na rozmowie, wykonywanych czynnościach. Tracisz wątek swojej wypowiedzi. Nie potrafisz uchwycić sensu kierowanych do ciebie wypowiedzi, nie nadążasz za fabułą filmów
  • Kłopoty z pamięcią. Zauważasz, że masz więcej kłopotów z pamięcią niż inni ludzie. Zdarza ci się zapomnieć rzeczy naprawdę ważne. Pamiętasz, co wydarzyło się kilkadziesiąt lat temu lub kilka lat temu, a nie możesz sobie przypomnieć, co działo się przed chwilą. Kłopot sprawia ci zapamiętanie czyjegoś imienia, terminu spotkania.
  • Niewyraźna mowa. Wyrażasz się niezrozumiale. Otoczenie często nie rozumie, co mówisz. Wydaje się im, że mówisz od rzeczy, mamroczesz coś pod nosem.

(źródło: D. Gromnicka, Depresja. Jak pomóc sobie i bliskim. Wydawnictwo Edgard, Warszawa 2012, s/ 42-47)